Motovun

Na brdu u središnjoj Istri iznad doline Mirne smjestio se grad s najočuvanijim fortifikacijskim sustavom u Istri. Još su u prapovijesti ljudi prepoznali pogodnosti života na njegovoj zaravni i podigli naselje. Kakvu je snagu onomad imao, ne znamo, no kako se razvijao, iščitat ćemo u dokumentu iz 804., kada je sastavljen izvještaj s Rižanske skupštine. Uz brojne probleme koje su iznosili predstavnici istarskih gradova na velikom skupu na rijeci Rižani, riječi je bilo i o poreznim davanjima Bizantu pa je njihova visina govorila o ekonomskoj snazi gradova i naselja. Prema davanjima Motovun je bio odmah iza Pule, Poreča i Rovinja. S obzirom na takvu ekonomsku moć u ranom srednjem vijeku nevjerojatan je mali broj materijalnih svjedočanstava iz tog vremena. Pronađeno je tek nekoliko ulomaka kamenog crkvenog namještaja, a jedan od njih uzidan je u jednom od motovunskih kafića, vrijedi ga potražiti!

Gradom do 12. st. upravljaju akvilejski patrijarsi, a od tada ga preuzimaju Gorički grofovi. Prema prvim zidinama i građevinama (komunalna palača, stara lođa, crkva sa zvonikom), može se pretpostaviti da u 13. st. funkcionira kao obrtničko i trgovačko središte s utvrđenom citadelom. Komunalna palača, romanička građevina iz 12./13. st., sačuvana je do te mjere da su još uvijek jasno vidljivi tragovi njenih zazidanih prozora. Na ulazu u središnji dio grada, i danas je u istoj funkciji – u njoj su prostorije motovunske općine.

Godine 1278. Venecija u potpunosti preuzima vlast. Početkom 14. st. ubrzava se razvoj grada i formira se podgrađe Borgo koje se zatvara novim zidinama. Raste i kvaliteta života pa tako već 1331. godine grad ima svog liječnika i ljekarnu.
U 15. st. Motovun postaje granična utvrda između dvije velike sile, Mletačke Republike i Pazinske knežije, te je zahvaljujući toj novoj funkciji, strateškom položaju i poziciji uz plovni put Mirne koji mu je omogućio živu trgovačku djelatnost, učvrstio status jednog od najznačajnijih istarskih gradova. Fortifikacijski se sustav nadograđuje, a prati ga i intenzivna gradnja crkava i stambenih građevina. Grad se širi i po istočnom hrptu te se formira predgrađe Gradiziol. U 15. st. podiže se crkva sv. Antuna Padovanskog. Nešto kasnije, 1521. godine, završena je gradnja crkve i zvonika BDM od Vrata, čiji je glavni oltar izradila poznata radionica Paola Campse, jedna od najpopularnijih renesansnih drvorezbarskih radionica u Istri. Godine 1584. crkvu BDM dei Servi počinju graditi franjevci, a dovršavaju je, kao što ime kaže, serviti.

I citadela u centru mijenja obličje. Na mjestu starije podiže se između 1580. i 1614. godine nova trobrodna crkva sv. Stjepana kasnorenesansnih karakteristika. Između nje i komunalne palače veliki je trg s bunarskim grlima. Zakoračimo li na njega, naći ćemo se nad velikom gradskom cisternom koja je pitkom vodom opskrbljivala cijeli Motovun.
Stalno nadograđivanje i ojačavanje gradskih zidina potaknuto pozicijom i novim statusom rezultiralo je formiranjem višeslojnog fortifikacijskog sustava. Središnji prsten s monumentalnim vratima na zapadu i obrambenim kulama na istaknutim mjestima ima prostranu šetnicu. Drugi prsten, u koji se ulazilo kroz monumentalni prolaz uz komunalnu palaču, u kojem je danas uređen mali lapidarij, obuhvatio je dio Borga, Barbacan i Gradiziol. Uz drugi potez zidina prigradio se treći, da bi obuhvatio preostali dio Borga. Ovakvim je rasporedom prolaza kroz prvi i drugi prsten zidina formiran mali izduljeni trg u čijem je dnu u 17. st. podignuta nova gradska lođa.

Zastanemo li na ovom trgu-vidikovcu i razgledamo okolicu, primijetit ćemo neobično gustu šumu desno, uz rijeku Mirnu. Riječ je o Motovunskoj šumi. Drvo iz nje bilo je u Veneciji izuzetno cijenjeno, jer su ovdašnji primjerci blago zakrivljenog hrasta lužnjaka, između ostalog, bili korišteni u izgradnji trupa venecijanskih brodova. 
Krajem 18. st., kada se nakon pada Mletačke Republike mijenjaju okolnosti života, formira se predgrađe Rialto. Važnost Motovuna nakon toga opada.
Grad je funkcionirao kao važna postaja na trasi Parenzane. Njegova revitalizacija nastupa tek u novije vrijeme s profilacijom u glavno turističko središte Istre s brojnim međunarodnim manifestacijama od kojih je najpoznatiji Motovun Film Festival.

Isprintaj stranicu Pošalji prijatelju